შესვენება

     ახლა ჩემს პოსტს რომ შევუარე, შემეცოდა!  🙂   რამდენი ხანია უპატრონოდაა მიტოვებული, მაგრამ  წინა საგამოცდო პერიოდია და დრო თითქმის არ მქონდა.  4 ივლისიდან კი ნაშრომების გასწორება იწყება და ერთი თვე საერთოდ ვერ მოვიცლი, ამიტომ გემშვიდობებით.   😦  

 P. S. სტუმრად შემოგივლთ ხოლმე  ბლოგებზე, აბა, კარგად !  🙂

შიში და სირცხვილი

 

              დიდი ხანია პოსტი აღარ დამიწერია, დრო თითქმის აღარ მაქვს გამოცდების მოახლოების გამო, მაგრამ ძალიან მეტკინა გული და აჰა:

      გუშინ  ვიყავი ოთხი წლის უნახავ ბავშვობის მეგობართან(უცხოეთში ცხოვრობს და ხშირად ვერ ახერხებს ჩამოსვლას). მონატრებული და გახარებული მივდიოდი,მოვეფერები და მოვესიყვარულები ჩემს ბუთხუზას-მეთქი… ელოსთან  ყოველთვის კარგად გრძნობ თავს, მის ირგვლივ სულ ხალისი და სიმშვიდეა. გუშინ კი შემეშინდა, ელოსი არა,ადამიანების დაკარგვის შემეშინდა…

       ერთ-ერთ პოსტში ვწერდი პოლიტიკაზე აღარ დავწერ-მეთქი, მაგრამ…ელოსთან მისულს დამხვდენენ მისი კლასელები და კურსელები, რომელთანაც  კარგი ურთიერთობა მაქვს და ძალიან მიყვარან. კოცნა-პროშნის, მოკითხვა-”მიკითხვის”, რამდენი ხანია არ მინახავხარისა და როგორ ხართ ოჯახშის შემდეგ საუბარი დაიწყო პოლიტიკაზე. დაიწყო, მაგრამ რა დაიწყო!  ”-გაიგე, მაესტრო და კავკასია დახურეს!”   ”- ეგ ნაძირლები! სიმართლის ერთდერთი წყაროც დაგვიხურეს?”    ” კი მაგრამ, მათ ხომ თავად შეწყვიტეს მაუწყებლობა”- მორიდებით თქვა ჩემნაირმა( ნეიტრალები კი არა  არაცერთისტები,მგონი საღად მოაზროვნენი,ღრმადმორწუნენი და არა ბრმადმორწმუნენი, შეიძლება ვცდები). უცებ ამის პასუხად  ” – ე. ი. ასე იყო საჭირო, ახალი ტაქტიკაა ნამდვილად!”  ელოს წინააღმდეგობას, ” რა სისულელეა, ასე ბრძოლა როგორ შეიძლებაო”,  ქოქოლა მოჰყვა, ”შენ ჯერ არაფერი იცი, დარწმუნებული ვართ, ერთ კვირში ჩვენ გვერდით დადგებიო”. 

        ერთი პერიოდი გადავწყვიტე, მათ საუბარში ჩავრეულიყავი, მინდოდა მეთქვა, რომ ძალიან ბევრი რამ არ მომწონს ხელისუფლების, მტკივა და მაწუხებს თითქმის ყველა ის პრობლემა, რომელთა გამოც ხალხი ქუჩაშია გამოსული, მაგრამ ჩემთვის  მიუღებელია სტადიონზე  ” გმირების ხაშლამასავით ჩამოტარება”, ეკლესიით მანიპულირება… მაგრამ  თავი შევიკავე, მოვერიდე მათთან ურთიერთობის დაძაბვას, რისი კონტურებიც ჩანდა, წინა საღამოს ელოს მამასა (ე.წ. მიშისტი) და ძმას(ოპოზიცია) პოლიტიკის გამო კინაღამ დაუხოცავთ ერთმანეთი. შემეშინდა … სახლში დაბრუნებულს კი საკუთარი თავის შემრცხვა, ელოსთან ნამდვილად ნეიტრალური პოზიცია დავიკავე!   

      მუშნი ზარანდიასა და  ”აიდა, მოიდა ზურაბიიიის” გამო როდემდე უნდა ვიყოთ ასეთ მდგომარეობაში?!   😦

ურთიერთობები

მე მგონია, სათაურით შემოგიტყუეთ.   🙂  🙂  🙂

გრამატიკულ  ურთიერთობებზე ვაგრძელებ საუბარს. წინა პოსტში  ზმნისა ( ვაკონკრეტებ ზოგიერთებისთვის,   🙂   ზმნა სინტაქსურად  შემასმენელია – ვწერ, ვბეჭდავ და ა.შ.)  და სახელის, კერძოდ, ქვემდებარის ( ისევ ვაკონკრეტებ, ბლოგერი (ქვემ.)  წერს) ურთიერთობაზე ვწერდი, დღეს კი შემასმენლისა და დამატება -ობიექტის(ბლოგერი წერს პოსტს(დამ.) ) ურთიერთობაზე მოგახსენებთ ორიოდე სიტყვას.

ქართულ ენაში ზმნაში გამოხატულია მოქმედი(სუბიექტი S ) და უმოქმედო(ობიექტი O) პირი : ბლოგერმა(S) დაგიწერა მკითხველს(O) პოსტი(O). ობიექტურ პირებს შორის განსხვავებაა: პოსტი – არის პირდაპირი ობიექტი, რადგან მოქმედების უშუალო საგანია, მას მოქმედება პირდაპირ ეხება, ხოლო მკითხველს – ირიბი ობიექტია, ის უშუალო მოქმედების საგანი არ არის.

1. პირველი პირის ფორმასთან  ობიექტის რიცხვი ყოველთვის გარჩეულია: გვხატავს ის ჩვენ; გვხატავენ ისინი ჩვენ (Oპირდაპირი); გვესალმება ის ჩვენ; გვესალმებიან ისინი ჩვენ(Oირიბი).

2. თუ ობიექტი მეორე პირია (შენ), მისი მრავლობითობა (თქვენ) – პირდაპირია ის თუ ირიბი, ერთნაირად აისახება ზმნაში, მას – თ დაბოლოება დაერთვის: ბლოგერმა დაგიწერათ მკითხველებს პოსტი (Oირიბი). სტუმარმა შეგაწუხათ თქვენ(Oპირდაპირი).  თუმცა, თუ  O-თან ერთად S-ც მრავლობითში დგას, მაშინ ზმნაში ასახულია  S-ის რიცხვი და არა – O-ისა:  დაგიწერეს ბლოგერებმა მკითხველებს პოსტი;  შეგაწუხეს სტუმრებმა  თქვენ.

3. ა) მრავლობითში დასმული მესამე პირის პირდაპირი ობიექტი თანამედროვე  ქართულში ვერ ითანხმებს ზმნას რიცხვში: სტუმარმა  შეაწუხა ისინი.

        ბ) ირიბი ობიექტის მრავლობითობა არ აღინიშნება გარდამავალი ზმნის ფორმასთან:  კოდალა აცლიდა ჭია-ღუებს ხეებს;  გ) გარდაუვალი ზმნის  ფორმასთან კი  მრავლობითობა  შეიძლება აღინიშნოს და შეიძლება არა. ამდენად ორივე ვარიანტი დასაშვებ სალიტერატურო ნორმად არის მიჩნეული: დამშეულ ძაღლებს სუნი ეცათ//  დამშეულ ძაღლებს სუნი ეცა; რა ამბავი ელოდა მათ?//რა ამბავი ელოდათ მათ?

თუ ობიექტთან ერთად სუბიექტიც მრავლობითში დგას, ზმნის ფორმაში S-ის რიცხვი აისახება: დამშეულ ძაღლებს მგლები ეცნენ და არა: დამშეულ ძაღლებს მგლები ეცათ.

 

  P.S. კომენტარებში შეგიძლიათ შეკითხვები დატოვოთ ( თუ რაიმე ვერ გაიგეთ).   🙂

რიცხვი

გამოცდები მოახლოვდა, დრო თითქმის აღარ მაქვს. სამუშაო,სამუშაო და კიდევ ერთხელ სამუშაო…….. სოფომ კი თავისი შეკითხვით ”იძულებული” გამხადა პოსტი დამეწერა,რისთვისაც მადლობას ვუხდი,  🙂  წინადადებაში ქვემდებარის, დამატებისა და  შემასმენლის სინტაქსური ურთიერთობებით დაინტერესდა.

ზმნა-შემასმენელი წინადადების ხერხემალია (როგორც ვანო ქვეყნის 🙂  );  ილია მას  ”ჩვენი მეტყველების დედა-ძარღვსა” და ”სულს და გულს ” უწოდებდა. (ვანოს არა, ზმნას,კაცო   😀  )

სუბიექტ-ობიექტის ბრუნებისა და ზმნის უღლების ფორმები წინადადებაში ერთმანეთს უწევენ ანგარიშს; ასეთივე ურთიერთობაა მათ შორის რიცხვის გამოხატვაშიც.

თანამედროვე ქართულ ენაში თუ ქვემდებარე გადმოცემულია  ვინ ჯგუფის ან სულიერი რა ჯგუფის სახელით შემასმენელს რიცხვში ითანხმებს (-ებ-იან მრ.). თუ სუბიექტი ნართანიან მრავლობითში დგას, ყოველთვის შეითანხმებს ზმნას რიცხვში: ბავშვები ეზოში თამაშობდნენ;  პეპლები აფრთხიალდნენ ყვავილებზე; კლდენი, ზამთრისაგან გაყვითლებულნი, ამწვანდნენ.

მნიშვნელობა აქვს იმასაც, სუბიექტური პირი რეალური ვითარების მიხედვით აქტიურ სუბიექტს გულისხმობს თუ პასიურს, უსულო საგნები გაპიროვნებულია თუ არა:   ციდან ღრუბლები ქურდებივით მიიპარებოდნენ(გაპიროვნება);  ბანკები პენსიებს არ იძლევიან (აქტიური სუბიექტი).

ზმნას რიცხვში ვერ ითანხმებს სუბიექტი,რომელიც გამოხატულია: უსულო საგნით, კრებითი ან რიცხვითი სახელით, ორცნებიანი კომპოზიტითა და მრავლის გამომხატველი სიტყვით: წვიმის წვეთები დაცურავენ ფანჯრის მინებზე; ახალგაზრდობა ქუჩაში გამოვიდა; ორივე თვალს მოეფარა (თუმცა, ორივენი თვალს მოეფარნენ); მამა-შვილი სტადიონზე წავიდა; ქუჩაში უამრავი ადამიანი ირეოდა.

ასე რომ მრავლობითში დასმულ ქვემდებარესთან შეწყობა რთულია და მრავალფეროვანი; რიცხვში შეთანხმებას სტილისტიკური მიზნითაც მიმართავენ;

(ასე რომ, სოფო, სტილის საკითხია, რომელ ფორმას გამოიყენებ: ბავშვები მიყვარს// ბავშვნი მიყვარან> ბავშვები მიყვარან).

რომ არ მოგაბეზროთ თავი, ობიექტისა და ზმნის ურთიერობაზე ხვალ… 🙂   აბა, უმეტესობა ადამიანთა ურთიერთობებზე  წერთ და რა დააშავა ზმნამ   😀